Een ‘leidinggevend’ perspectief op professionele ruimte: dilemma's, handelingsalternatieven en overwegingen van schoolleiders

Samenvatting

De term professionele ruimte wordt vaak gehanteerd in discussies rondom lerarentekorten en de status van het leraarschap. Als de leraar de professionele ruimte nou maar terugkrijgt, dan komt het goed met het onderwijs. Echter, de professionele ruimte van leraren bevindt zich in Nederland in een complexe dynamiek van zowel bottom-up als top-down sturingsprocessen; er is voortdurend sprake van het creëren, afbakenen en afstemmen van professionele ruimte ten opzichte van belangrijke actoren (collega’s, ouders, leerlingen, schoolleiding). Dit kan in goed overleg verlopen, maar ook spanningen opleveren. In deze studie focussen we op het schoolleidersperspectief bij spanningsvolle situaties rondom de professionele ruimte van leraren. We bestuderen professionele ruimte vanuit het perspectief van 1) grenzen en begrenzing en 2) handelen en afstemmen. Door middel van een digitale vignettenvragenlijst is de rol van 50 schoolleiders (vo) in Nederland in kaart gebracht. De resultaten laten zien dat schoolleiders in de spanningsvolle situaties verschillende dilemma’s zien, verschillende handelingsalternatieven op verschillende - maar ook op dezelfde - dilemma’s baseren en verschillende actoren noemen. De gekozen handelingsalternatieven zijn afhankelijk van de neiging om in verschillende situaties dezelfde aanpak te kiezen, maar meer nog van het ‘frame’ (prognostisch of diagnostisch) van waaruit ze de situatie benaderen.