Een synopsis van schrijfonderwijsonderzoek in Nederland en Vlaanderen: waar staan we en waar willen we naartoe?

Samenvatting

Deze discussie is een kritische reflectie op zes onderzoekartikelen over schrijfonderwijsonderzoek in Nederland en Vlaanderen. De artikelen onderzoeken ofwel (1) het effect van leerder- of taakkenmerken op het schrijfproces en/of -product, (2) de impact van strategiegerichte instructieprogramma’s in het schrijfonderwijs in de lagere school en het secundair onderwijs of ze vergelijken (3) verschillende tekstbeoordelingsmethoden. Na de studies te positioneren in twee onderzoeksdesignmodellen (cf. Rijlaarsdam, 2017), zet ik hun (methodologische) troeven in de kijker en bespreek ik welke nieuwe inzichten ze bieden voor het schrijfonderwijs. Die vaak rijke inzichten zijn erg gevarieerd en gaan van tekstbeoordeling via paarsgewijze vergelijking tot effectieve strategiegerichte schrijfinstructie. Ze bieden talrijke aanknopingspunten voor verder onderzoek en nodigen ook uit tot een reflectie op de richting die het Vlaamse en Nederlandse schrijfonderwijsonderzoek zou kunnen uitgaan. Die richting zou enerzijds een doorgedreven differentiatie naar leerder- en taakkenmerken en instructiecomponenten kunnen inhouden. Anderzijds kan de studie van leer- en schrijfprocessen met bijvoorbeeld toets- of oogbewegingsregistratie verder externaliseren en verklaren wat in het hoofd van de schrijver en de leerder gebeurt en op die manier handvatten bieden voor gedifferentieerd schrijfonderwijs.