Het lerarenregister en de betekenis van leren op de werkplek.

Samenvatting

In de afgelopen 15 jaar zijn in Pedagogische Studiën empirisch onderzoek en discussiebijdragen verschenen over het beroep van docent, werkomstandigheden van docenten en allerlei vormen van professionalisering van docenten met de werkomgeving als primaire leeromgeving. Deze laatste groep publicaties, vallend onder de noemer werkplekleren, informeel leren of niet-intentioneel leren door leraren, vormt een bron van informatie die relevant is voor het nader invullen of verder uitbreiden van professionaliseringactiviteiten in het lerarenregister. Een van de belangrijkste kritieken op het instellen van het lerarenregister betreft het aanbod van professionaliseringsactiviteiten die kunnen worden geregistreerd voor het lerarenregister. Dat aanbod richt zich op nascholing en formeel leren (zie ook Inleiding op dit themanummer). Informeel leren op de werkplek krijgt geen aandacht, terwijl er voldoende empirische evidentie is dat leren op de werkplek bevorderlijk is voor de verdere ontwikkeling van leraren. Voor dit themanummer zijn zeven artikelen over het leren van leraren op de werkplek geselecteerd, die vanaf 2001 in Pedagogische Studiën zijn gepubliceerd. In de discussiebijdrage van Verloop en Kessels (2006) bespreken de auteurs ontwikkelingen rond het opleiden en leren van professionals in onderwijs en bedrijfsleven. In hun overzicht komen verschillende thematieken aan bod, die zijn gerelateerd aan leren op de werkplek en in de huidige schoolpraktijk veel aandacht krijgen, zoals het leren van en met collega’s in professionele leergemeenschappen. Overigens geven Vandenberghe en Kelchtermans (2002) al eerder aan dat professionele leergemeenschappen een vruchtbare context vormen voor de professionele ontwikkeling van leraren. Zij baseren zich daarbij vooral op Amerikaans onderzoek van rond de eeuwwisseling. Verloop en Kessel eindigen hun betoog met een drietal slotopmerkingen. Ten eerste noemen de auteurs een toename in onderzoek naar leren op de werkplek, waarin zij in eerste instantie een nadruk op het ontwerp en de didactiek van cursussen en trainingen constateren, maar vanaf eind jaren 90 van de vorige eeuw ook onderzoek met de werkomgeving als primaire leeromgeving. Ten tweede vragen de auteurs aandacht voor inhoudelijk verdiepend onderzoek naar reflectie- en leerprocessen in de authentieke werkomgeving. Ten derde zetten de auteurs kanttekeningen bij een te brede uitwaaiering van thematieken en aanpakken van onderzoek naar leren op de werkplek, die een gedegen kennisopbouw van het domein zouden bemoeilijken.