“Bij de groep horen”: hoe de imitatietendens het leraren moeilijk kan maken om adaptief onderwijs vorm te geven

Samenvatting

Dit onderzoek analyseert de ervaringen van leraren in de eerste fase van het voortgezet onderwijs met betrekking tot het omgaan met verschillen. Uit gesprekken met leraren blijkt dat zij te maken hebben met het gegeven dat leerlingen “bij de groep willen horen”. Sommige leraren verwijzen naar dit gegeven om uit te leggen dat omgaan met verschillen een onbereikbaar ideaal is, want leerlingen willen geen uitzondering zijn. Andere leraren maken bij het omgaan met verschillen juist gebruik van het gegeven dat leerlingen bij de groep willen horen. Doorgaans wordt als vanzelfsprekend aangenomen dat er in klassen de “ruimte” bestaat, die leraren de mogelijkheid geeft om met verschillen tussen leerlingen om te gaan. De analyse van de interviews leiden echter tot het inzicht dat adaptief handelen leerlingen in een uitzonderingspositie kan plaatsen, wat door hen als bedreigend kan worden ervaren. Omgaan met verschillen kan dus veel gecompliceerder zijn dan vaak wordt verondersteld. Doordat leerlingen bij de groep willen horen moet differentiatie met betrekking tot individuele gevallen gepaard gaan met integratie in het geheel van de groep.