Pygmalion in de klas: Over verwachtingen van leraren en de invloed van medeleerlingen

Samenvatting

In deze discussiebijdrage bespreek ik het onderzoeksrapport van Paul Jungbluth, getiteld “De ongelijke basisschool”. De uitkomsten van dit onderzoek worden allereerst geplaatst tegen de achtergrond van de researchtraditie naar verwachtingen van leraren. Vervolgens wordt ingegaan op de analyses en uitkomsten van Jungbluths onderzoek. Jungbluths conclusie luidt dat de “verwachtingen” (veronderstelde talenten van de leerlingen) van leraren van invloed zijn op het onderwijsaanbod en op de prestaties van de leerlingen. Een leerling van wie de leraar weinig verwacht, krijgt minder leerstof aangeboden, en presteert minder dan een leerling die hoger scoort op de schaal van de leraarsverwachting. Deze verwachtingen blijken gerelateerd aan het sociale milieu. In een kritische analyse vanuit een ‘resource’-theoretisch perspectief, verdedig ik de stelling dat Jungbluth er niet in is geslaagd overtuigend aan te tonen dat het gaat om effecten van leraarsverwachtingen op de leerlingen. Zijn studie geeft eerder aanleiding om de causale richting om te keren: de leraar is geen “valse” profeet, maar een marionet die wordt bespeeld door de leerlingen in zijn klas. Deze stellingname wordt geplaatst in het bredere kader van het internationale onderzoek naar klascompositie en ‘peer influences’. De discussie besluit met aanbevelingen voor verder onderzoek vanuit een breed-spectrummethodologie.