Fonemisch bewustzijn, benoemsnelheid en leren lezen

Samenvatting

Benoemsnelheid wordt de laatste jaren, naast fonemisch bewustzijn, steeds meer gezien als een belangrijke determinant van de ontwikkeling van de leesvaardigheid. In dit onderzoek werden bij beginnende lezers de relaties van fonemisch bewustzijn en benoemsnelheid met de technische leesvaardigheid nagegaan. Daarbij werd een onderscheid gemaakt tussen leesaccuratesse en leessnelheid. Aan 49 kinderen uit groep 3 werden tests voorgelegd voor fonemisch bewustzijn (een foneemdeletietaak), benoemsnelheid (objecten en cijfers), woordenschat en leesvaardigheid (accuratesse en snelheid). Uit de resultaten bleek dat leesaccuratesse en leessnelheid sterk gecorreleerd waren, maar dat het onderscheid toch zinvol was. Zoals verwacht waren de correlaties van fonemisch bewustzijn met leesaccuratesse hoger dan met leessnelheid. Voor benoemsnelheid werd het omgekeerde patroon gevonden. Benoemsnelheid voor cijfers bleek hoger gecorreleerd met de aspecten van het lezen dan benoemsnelheid voor objecten. Regressieanalyses lieten zien dat benoemsnelheid geen extra verschillen in leesaccuratesse kon beschrijven, nadat gecontroleerd was voor fonemisch bewustzijn. Bij leessnelheid bleken zowel fonemisch bewustzijn als benoemsnelheid onafhankelijk van elkaar variantie te beschrijven, maar benoemsnelheid beschreef de meeste unieke variantie. De resultaten suggereren dat benoemsnelheid van belang is voor de ontwikkeling van snel en geautomatiseerd lezen. In de discussie wordt echter een aantal problemen besproken, die dit belang vooralsnog relativeren.