Sociaal-etnische schoolcompositie en onderwijsresultaten: effecten van positie, concentratie en diversiteit

Samenvatting

Met de toename van het aantal allochtonen in de grote steden, wordt het fenomeen “zwarte school” steeds vaker als een probleem gezien. Verondersteld wordt, dat op dergelijke scholen de kwaliteit in termen van proces- en outputkenmerken te lijden heeft van kenmerken van de input, i.c. de sociaal-etnische samenstelling van de leerlingenpopulatie. In dit artikel staan drie aspecten van schoolcompositie centraal: de sociale en etnische meerder-/ minderheidspositie die leerlingen innemen, de sociaal-etnische concentratie, en de etnische diversiteit van de school. Met behulp van gegevens uit het PRIMA-cohortonderzoek van circa 600 basisscholen en 14000 leerlingen uit groep 4 wordt nagegaan in hoeverre er - nadat gecontroleerd is voor intelligentie, geslacht, leeftijd, etniciteit en opleiding ouders - nog effecten uitgaan van deze drie kenmerken op de taal- en rekenvaardigheid, de sociale positie, het welbevinden en zelfvertrouwen. De resultaten laten zien dat er van de drie compositiekenmerken uiteindelijk alleen een (negatief) effect optreedt van de sociaal-etnische concentratie op de taalvaardigheid. Nadat er al rekening is gehouden met individuele kenmerken van leerlingen is er daar bovenop dus nog een extra effect van schoolcompositie. Concreet betekent dit dat leerlingen op scholen met de helft of meer kinderen van laagopgeleide allochtone ouders significant lager presteren dan leerlingen op scholen met overwegend autochtone kinderen van relatief hoogopgeleide ouders.