De verliezer wint; zelfontplooiing en onderwijs. Een antwoord aan dr. G. Huizinga

Samenvatting

In zijn artikel brengt Huizinga enkele bezwaren naarvoren tegen mijn eerder in dit tijdschrift verschenenbeschouwingen over het gebruik dat in menig officieel stuk wordt gemaakt van termen als 'zelfontplooiing' e.d. Huizinga stelt, dat ik aan diverseaspecten van de theorieën van Maslow c.s. geenaandacht heb besteed. Daar heeft hij gelijk in; mijnopstel was niet bedoeld als een bijdrage tot depsychologische theorievorming, waarin de méritesvan Maslow's denkbeelden zouden worden geëvalueerd. Mijn doelstelling was veel beperkter. Hetging mij om het onderwijs, en met name om de vraag.Welke doelstellingen door de (centrale) overheid tuinhet onderwijs mogen worden opgelegd. Vandaarook dat ik de nadruk heb gelegd op de ontwikkelingvan vatirdigheden, talenten enz.; als er via hetonderwijs iets te 'ontplooien' valt, moet men het m.i.in deze sfeer zoeken. En ik heb getracht aannemelijkte maken, dat zelfs wanneer men tuin 'ontplooiing'deze enigermate concrete betekenis hecht, het onderwijs daarmee nog niets kan aanvangen. Mocht er al een verschil in betekenis bestaan tussende woorden 'zelfverwerkelijking' en 'zelfontplooiing' beider vaagheid maakt een beslissinghieromtrent moeilijk dan acht ik dat niet relevantvoor de kern van mijn betoog. In beide woordenkomt 'zelf voor: en dat is een der minst duidelijkewoorden in de psychologie. Onder 'ontplooien' kanmen zoiets versttuin als 'ontvouwen', als 'tot aanzijn brengen van wat in de kiem reeds tuinwezigwas'; 'verwerkelijken' zou kunnen betekenen: '(latente) mogelijkheden verwezenlijken'. Welnu, tussen wat in de kiem aanwezig is, en wat latentmogelijk is zie ik niet zoveel verschil.