'Ideational fluency': de enige, echte divergente denkvaardigheid?
Samenvatting
In een in het septembernummer 1977 van Pedagogische Studiën verschenen artikel 'Creativiteit enintelligentie: een zinvol onderscheid?' werd in het'Besluit' geformuleerd: Het onderzoek van Wallachen Kogan en de replicaties en'an lijken erop teduiden dat situaties die uitnodigen tot het produceren van ideeën binnen de ruime grenzen die aan hetprobleem zijn gesteld, duidelijk onderscheidenkunnen worden van situaties die in intelligentietestsworden gepresenteerd. Dit lijkt wel op te gaanwatmeer men het criterium van Wallach toepast:vergelijking van gemiddelden van (inter)correlaties.Toepassing van factoranalyse toont evenwel hetbestaan van een gfactor aan, die weliswaar minder'zwaar' is wanneer toepassing van het criteriumvan Wallach geen onderscheid tussen divergentie enintelligentie oplevert. Wallach heeft aangetoond datGuilford's 'ideational jluency' zich nog het duidelijkst van intelligentie onderscheidt. Dit kon nieteenzinnig worden bevestigd. De analyse van hetmateriaal biedt geen idtsluitsel over de vraaginhoeverre het onderscheid tussen intelligentie endivergentie volgens Wallach en Kogan, een 'traitfactor' vertegenwoordigt en geen 'methodfactor'. In zijn 'StructureofIntelllect' (Sl)mo(jel onderscheidt Guilford (1967) niet slechts twee operaties convergente produktie en divergente produktie; hijonderscheidt tevens binnen elke operatie een aantalfactoren in statistische zin. In de meeste gevallenrepresenteert elk van deze factoren een denkvjiardigheid. Wallach (1970) oefent kritiek uit op defactoranalyse als methode om tot psychologischbetekenisvolle onderscheidingen te komen. Via eenzorgvuldig opgebouwde argumentatie (pp.12141217) komt hij tot de opvatting dat er passprake kan zijn van divergente produktie, die zichonderscheidt van convergente produktie, indien:
