Oplossingsmethoden bij het rekenonderwijs in de basisschool

Samenvatting

In dit artikel wordt verslag gedaan van een inventariserend onderzoek naar gehanteerde oplossingsmethoden bij het rekenonderwijs op de basisschool; hierbinnenwerd een inperking gemaakt tot de zgn. redaktieopgaven. In het onderzoek wordt aangesloten bij eenhypothese van Ph. Kohnstamm, waarin deze stelt datop de lagere school bij het rekenonderwijs voornamelijk gebruik gemaakt wordt van rekenkundige oplossingsmethoden bij het oplossen van redaktieopgaven; deze hebben in tegenstelling tot de inzichtelijkeoplossingsmethoden een zeer beperkt toepassingsgebied en zijn zeer konkreet van aard.Het onderzoek werd verricht onder 37 leerkrachtenvan de 6e klas van de basisschool op een gelijk aantalscholen. De onderzoeksresultaten vormen een bevestiging van de hypothese van Kohnstamm. Het onderzoek is gericht op een specifiek onderdeelvan het rekenonderwijs op de basisschool, nl. op deredaktieopgaven. Het is bekend dat onderwijzersgrote moeilijkheden ondervinden bij het aanlerenvan redaktieopgaven. Ph. Kohnstamm onderzochtin de jaren '30 reeds deze soort opgaven in de lagereschool in het kader van zijn denkpsychologischeonderzoekingen. ^^ Hij konstateerde eveneens dat deonderwijzers grote problemen hadden bij het aanleren van de opgaven. Kohnstamm zocht een verklaring voor de moeilijkheden in de aard van deaangeleerde oplossingsmethoden. Hij zocht in zijnwerk o.a. aansluiting bij Selz; volgens Selz bestaathet denken in het hanteren van oplossingsmethoden;het gaat erom zo efficiënt mogelijke oplossingsmethoden te vinden, die dan via onderwijs aangeleerd moeten worden (efficiënt betekent hier: meteen zo groot mogelijk toepassingsgebied). Kohnstamm was van mening dat in de lagere school oplossingsmethoden aangeleerd worden die juist eenzeer gering toepassingsgebied hebben; dit kwamvolgens hem doordat men in de lagere school eenzijdig de nadruk legde op konkrete oplossingsmethoden, i.p.v. de leerlingen hulpmiddelen ter beschikking te stellen, waarmee zij zich kunnen bevrijden van de overstelpende veelheid van aanschouwelijke gegevens. De leerlingen kregen een aantaloplossingsmethoden voorgedragen voor elk van degangbare typen sommen en moesten deze memoriseren. Omdat de z.g. 'rekenkundige' oplossingsmethoden een zo beperkt toepassingsgebied hebben,is het nodig een relatief groot aantal methoden aante leren; deze methoden zijn volgens Kohnstammonlogisch, inefficiënt en zijn veelal 'trucks'. Als hetbelangrijkste bezwaar tegen onderwijs in rekenkundige oplossingsmethoden noemt hij, dat zij, door deeenzijdige gerichtheid op het konkrete, het lerendenken afremmen. Hij stelt hier tegenover de z.g.'inzichtelijke' methoden (Lösungsmethoden, Selz).Als kenmerken van de inzichtelijke oplossingsmethoden noemt Kohnstamm, dat ze gebaseerd zijnop algemene regels, die op een groot aantal konkretegevallen van toepassing zijn, waarbij van de verschillen in aanschouwelijke situaties afgezien wordt; dezemethoden sluiten volgens Kohnstamm beter aan bijde denkontwikkeling van de leerlingen.