Existentiële psychologie

Samenvatting

Dit werk is een posthume uitgave van Kouwers kollegesexistentiële psychologie, voor het laatst gegeven in'67'68. Uit zijn aantekeningen en uit collegedictatenvan studenten is dit boek samengesteld door een viertalbewerkers, waaronder Prof. Hofstee als eindredacteur.De verantwoordelijkheid voor de vormgeving wordtdoor deze bewerkers uitdrukkelijk voor eigen rekeninggenomen, al hebben ze geprobeerd zich zo nauw mogelijk te houden aan Kouwers eigen idioom (p. 1).Voor Kouwer is het gesprek het uitgangspunt vooren de grondkategorie van zijn psychologische beschouwingen (p. 9). Ook in een wetenschappelijke bestuderingvan de mens staat centraal dat mensen (bv. psychologen)met mensen over mensen praten (p. 11). Maar de mensals onderwerp van gesprek en de mens als gesprekspartner kunnen nooit samenvallen (p. 20); zodra we eengesprekspartner tot object maken is hij geen gesprekspartner meer. Niet het individu, dat in gesprek kan komen (in de zin van: 'persoon A + persoon B + onderwerp = gepraat') is primair, maar het gesprek (p. 23/24),het 'medeme,ns zijn'. Een slaaf wordt niet ervaren alsmedemens: daarom mag hij toekijken als zijn meesteresin bad gaat (p. 76). Een partner die monddood of onmondig is, is geen medemens (p. 77). Dat sluit gekkenof kinderen niet uit: ook gekken zijn mensen, zolangmen ze maar niet tot object maakt, en dus kunnen zegesprekspartner zijn, zoals het kind gesprekspartner iszodra het meedoet aan de 'medemenselijkheid' (p. 102/103). Evenwel, zegt Kouwer, zo'n splitsing in mens alsgespreksonderwerp en als gesprekspartner, is gevolg vanhet feit dat we onnatuurlijk (in de zin van theoretiserend)bezig zijn. In het gewone doen vallen beide aspekten welsamen. Om dieper door te dringen moeten we wel analyseren, objectiveren, maar dit is een noodzakelijkeomweg. Zodra we bepaalde begrippen die op de mensslaan scherp stellen, zien we ze uiteenvallen in twee onverenigbare mogelijkheden (p. 20/21). Maar dat komtomdat die begrippen in verschillende kaders thuishoren.