Bij de oorsprongen van ons geschiedenisonderwijs

Samenvatting

I. Voorlopige oriëntatieIn onze studie over de oorsprongen van ons aardrijkskundeonderwijs is duidelijk gebleken hoezeer voor het achttiende en vroegnegentiendeeeuwse didactisch denken geschiedenis en aardrijkskunde door talrijke raakvlakken zijn verbonden. Er valt een 'raakvlakdenken' te constateren, dat in deze periode soms zelfs uitdijt toteen eenheidsdenken. De paragraaf over geschiedenisonderwijs en aardrijkskundeonderwijs inMonumenta Paedagogica, Band I: Zur Geschichteder Nationalerziehung in Deutschland (Berlin1960, S. 137) opent als volgt: 'Die Historie undGeographie werden um 1800 nicht nur zunächstnoch als ein Ganzes betrachtet, sondern auchgemeinsam unterrichtet.' Deze eenheid heeftzich niet tot het Duitsland van rond 1800 beperkt, men treft ze evenzeer in Nederland aan,zij het wat later. Afspiegeling van Duits pedagogischdidactisch denken of konsekwentie vaneen wellicht algemeen Westeuropese opvatting?In ons eerder genoemde opstel wezen we reedsop dit eenheidskarakter, zoals het zich ook demonstreerde in de titel van een leerboekje als:P. N. Muyt: Geschied en aardrijkskundige beschrijving van het Koningrijk der Nederlanden II,5e druk, ZaltBommel 1838, en in de Voorredevan een atlas als die van: P. J. Mendel en H.Reding: Album voor de Aardrijkskunde, van hetKoningrijk der Nederlanden en de OverzeescheBezittingen, 'sGravenhage 1841: 'Wij hebbengetracht ene Natuurkundige, Geschiedkundigeen Plaatselijke beschrijving van NoordNeder Fundamenteler bleek die eenheid op wetgevend gebied. De l.o.wet1806 sluit beide uitvan de leerplans voor de 'gewone' lagere scholen;neemt beide op bij de 'verdere hulpmiddelen' 'de Franse en andere hedendaagse of ook geleerdetalen, de aardrijks, geschiedkunde en dergelijke'.'De wetgever', schreven we verder, 'is zich blijkensde aanvulling bewust geweest van de potentievan duidelijk herkenbare onderdelen der leerstof'te bestaan als zelfstandig vak: aardrijks, geschiedkunde.'