Onderwijshervorming in de Sovjet-Unie

Samenvatting

Zoals de gehele sociaalekonomische struktuurvan het land is ook het onderwijs in de SovjetUnie in hoge mate het objekt van planning. Debesluitvorming vindt plaats volgens het leninistische principe, dat ook aan de partijorganisatie ten grondslag ligt: uitvoerige konsultatieaan de basis ideologisch gerichte besluitvorming aan de top gecentraliseerde uitvoering.Dit geldt voor de doelstellingen, het curriculum, de leerstofplanning, de aanbevolen leermiddelen en de didactische methoden. Zo zorgtbijvoorbeeld een sterk geformaliseerde en uniforme lerarenopleiding ervoor, dat in het gehele land dezelfde onderwijskundige maatstaven, begrippen en methoden worden gehanteerd. Schoolboeken worden in miljoenen oplagen geproduceerd, en masse bij de scholengeïntroduceerd of er weer uitgehaald. Hetideologisch richtsnoer is ook in het onderwijshet marxismeleninisme een filosofie die gaarne aansluit bij belangrijke denkers uit de tijdvan de Verlichting. Zo speelden o.a. de pedagogische denkbeelden van Condorcet, die aanhet einde van de 18e eeuw al pleitte voor eenmiddelbare opleiding voor elke staatsburger,een grote rol in de kommunistische onderwijspolitiek. Ook de ideeën van de Amerikaanseonderwijsfilosoof Dewey werden door het kommunisme aanvankelijk graag geïnkorporeerd;deze denkbeelden hadden vooral in de periodetot omstreeks 1936 een groot vernieuwend effekt op het onderwijs in de SovjetUnie, waarbij vooral de namen van Lunaëarski, Krupskaja en Makarenko moeten worden genoemd.Ten gevolge van allerlei externe en interne politieke ontwikkelingen kwam er na 1936 eeneinde aan een periode van snelle en plotselingevernieuwingen binnen het onderwijs; ook eenwellicht noodgedwongen wetenschappelijk isolationisme had een nadelige invloed. Nog steedsniet geheel afgeschafte, vóórrevolutionairedenkbeelden: strenge reglementatie en discipline, 'akademisme' bij het middelbaar onderwijs vaak zelf weer ontleend aan uit Duitsland afkomstige ideeën hadden een konserverende invloed.