Geschiedenisonderwijs in historisch perspectief
Samenvatting
Het onderwijs is een maatschappelijke instelling, waarin het denken en handelen — zoalsin alle maatschappelijke instellingen — gebaseerd is op tal van waarden, vanzelfsprekendheden en onbewuste vóóronderstellingen, diewe slechts met moeite met enige distantiekunnen bezien. We vinden doorgaans slechtshet vreemde, zelden de eigen opvattingen enpraktijken merkwaardig. De buitenlander zalmet moeite het Nederlandse, deels op confessiegebaseerde onderwijs kunnen begrijpen enWaarderen; wij vinden ons eigen schrift vanzelfsprekend, verbazen ons echter over hetChinese, dat het noodzakelijk maakt vele jaren te besteden aan leesonderwijs. We hebbende neiging de eigen beschaving als dè beschaving, de eigen godsdienst of levensbeschouwing als dè godsdienst of levensbeschouwingte zien.Zo worden ook in het onderwijs praktijken,Opvattingen en procedures voor onveranderlijksn onaantastbaar gehouden, die bij nader inzien meer of minder sterk aan plaats en tijdgebonden zijn, dat wil zeggen voor verandering in aanmerking komen. Was de onderwijswereld tot voor kort een betrekkelijk geslotenVi'ereld, de verhoogde dynamiek in onze maatschappij en cultuur gaat ook het onderwijs•^iet onopgemerkt voorbij; veel van wat totVoor kort vanzelf sprak, staat nu ter discussie.Vele veranderingen worden het onderwijsaangedaan van buitenaf, door de maatschappij,die andere eisen gaat stellen, maar momentenvan verhoogde dynamiek zijn ook geschiktbinnen het onderwijs zelf op constructievewijze te gaan twijfelen aan wat vanzelfsprekend lijkt. In de volgende bladzijden zullen enige opvallende eigenschappen van het geschiedenisonderwijs nader worden bezien, vooral aan dehand van leer en leesboekjes. Uit de eigenschappen van deze boekjes kan niet zondermeer geconcludeerd worden, dat het onderwijszoals dit gegeven wordt, steeds van een bepaalde inhoud en kwaliteit zal zijn. Er zalnoodzakelijk enige generalisering plaats vinden, waarin menig lezer zichzelf niet zalherkennen, maar enige conclusies zijn toch uitde gebruikte boekjes wel te trekken. De geconstateerde kenmerken zullen tegen een historische achtergrond worden geplaatst en tenslotte komt het sociale en culturele kader vandit vak aan de orde. Langs deze weg kunnenwe onszelf wellicht open stellen voor enkelemogelijke veranderingen.
