Systemzwang und Selbstbestimmung
Samenvatting
Dit boek is een poging om uitgaande van de omzetting van de maatschap'pij, die wij beleven en verwachten, de taak van de school nieuw te doordenken. Voorop gaat deswege een analyse van de maatschappelijke veranderingen, die gaande en te verwachten zijn, waarbij de toenemendeproductiviteit en de stijgende vraag naar diensten aan de orde komenDaarnevens wordt nadruk gelegd op de interdependentie van de arbeidsverrichtingen in de industriële samenleving en op de indirectheid en abstrakt'heid, die het bestaan in die samenleving kenmerken. Het geheel wordt onjop goede gronden getekend als een gesloten systeem, waarin de mensheidwordt opgenomen. De enkeling wordt in de macht van het industrialisme gevangen. Het sluitstuk van deze macht is dat de mens gaat geloven»dat het systeem als men het maar niet stoort zich uit eigen onverbreel^'bare kracht ontwikkelt en dat dit zo behoort te zijn. De mens meent da'hij er nauwelijks nog aan te pas komt: de veranderlijkheid van het ma^*'schappelijk gebeuren is evident; het vertrouwen in de veranderbaarheidgaat teloor. Toch heeft het systeem de vrije mens nodig. Het kan niebestaan in een hiërarchische orde, zoals de mensheid die van ouds g®'kend heeft. Niet toevallig heeft Sovjet Rusland bij het voortgaan der i"'dustrialisatie vrijheidsgraden moeten invoeren en zo voeg ik hier in "verlangt TsjechoSlowakije, van ouds een geïndustrialiseerde natie, ^^^democratischer gemeenschapsvormen. Wezenlijk voor het ontwikke''^®industrialisme is de relatieve autonomie der delen. Tegenover de macht'die als altijd tendeert naar het absolute, is tegenmacht vereist. De pedag""gische taak van het ogenblik is de mensen te leren dat zij óók macht hen*ben binnen het systeem en hun bij te brengen hoe zij deze moeten uitoef®'nen.
