HOE ROUSSEAU'S „EMILE" TWEE EEUWEN GELEDEN HIER TE LANDE WERD ONTVANGEN
Samenvatting
Het is geheel onnodig, om op deze plaats het meest beroemde werkvan JeanJacques Rousseau bij mijn lezers in te leiden. Wie ooit kennisnam van de pedagogische geschriften uit vervlogen dagen, kwam tochongetwijfeld wel in de eerste plaats tot bestudering van die „roman deropvoeding", welke door niemand minder dan Goethe het natuurevangelie der opvoeding werd gedoopt, waarvoor de Koningsbergerphilosoof zelfs eenmaal zijn dagelijkse wandeling staakte, verdiept alshij was in de lektuur er van en die Pestalozzi zowel als de meest vooraanstaande Philantropijnen een vruchtbare pedagogische aandrift bezorgde. Begeestering, betovering, geestelijke overheersing moesten er trouwens wel uitgaan van deze weelderige samenlezing van aforismen, hoetegenstrijdig dan ook vaak met het leven en de praktijk van deschrijver. Maar juist door zulke contrasten, de paradoksale wijze vanvoorstellen, welke Rousseau bijna op de spits dreef, daarnaast deverleidelijke zoete klank van zijn gedegen taalplastiek en harmonischetaalmuziek, die hij tevens aanwendde om voor het oude dogmatischekerkgeloof zijn „dessins", voortspruitende uit een geloof aan Godals gevolg van gemoedsbehoeften en physicotheologische bewijzen vanhet Godsbestaan, in de plaats te stellen, zij alle moesten wel medewerken, om schrijver en geschrift bij de heersende machten van zijntijd in discrediet te brengen, zelfs een vervolging tegen hem uit telokken.
