Zoektocht in een pedagogisch meerstromenland: het pedagogisch personalisme van Kohnstamm in (wetenschaps)historisch perspectief

Samenvatting

Precies 100 jaar geleden aanvaardde Philip Kohnstamm het ambt van bijzonder hoogleraar in de pedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam. Niet alleen door zijn publicaties, maar ook door de werking van het Nutsseminarium en de oprichting van het tijdschrift Pedagogische Studien, drukte Kohnstamm een blijvende stempel op de Nederlandse pedagogiek. Deze inleidende historische bijdrage bespreekt de belangrijkste facetten van het leven en werk van Philip Kohnstamm vanuit een wetenschapshistorisch perspectief. Zonder exhaustief te willen zijn, en op basis van enkele wetenschappelijke studies over Kohnstamms werk en betekenis, bespreekt dit artikel de manier waarop de historische context van belang is geweest voor de invulling van zijn wetenschapsopvattingen. Na een korte bespreking van de grondslagen van het personalisme, gaat deze bijdrage dieper in op enkele maatschappelijke evoluties en wetenschapshistorische discussies die van belang zijn voor een goed begrip van Kohnstamms pedagogische theorie. Daarnaast bespreekt deze bijdrage ook de invloed van Kohnstamm op de Nederlandse pedagogiek. Dit artikel besluit dat Kohnstamm in een verschuivend wetenschappelijk en maatschappelijk landschap opereerde dat zich kenmerkte door processen van modernisering, verwetenschappelijking en het daarbij horende vooruitgangsgeloof, enerzijds, maar anderzijds ook door een zoektocht naar waarden als fundament voor de pedagogiek.